Η ΕΠΙΘΕΣΗ
Η επίθεση [1] άρχισε στις 5:30 το πρωί της 13ης Σεπτεμβρίου 1944 σύμφωνα με το σχέδιο αλλά ξεστράτισε, καθώς η διοίκηση του ΕΛΑΣ αγνοούσε την ύπαρξη του ναρκοπεδίου. Οι ταγματασφαλίτες είχαν τοποθετήσει τα κουτιά με τον δυναμίτη έξω από την μάνδρα της πόλης, μόλις το απόγευμα της προηγούμενης, σχεδόν ταυτόχρονα με την διεξαγωγή των συνομιλιών με τις αντιπροσωπίες. Ειδικά το ναρκοπέδιο στα δυτικά του γηπέδου της ομάδας Βουλκάνος, όπου βρίσκεται σήμερα το κτήμα ου Σμηρνή, το έφτιαξαν πριν χαράξει. Με την έναρξη της επίθεσης σκοτώθηκε ο πρώτος ελασίτης από νάρκη 150 μέτρα από το σπίτι του Μπούτου. Η διμοιρία του Γιάννη Βαλσαμάκη κατορθώνει να φτάσει στα ακριανά σπίτια, όπως προέβλεπε το σχέδιο, αλλά δέχεται πυρά από την πυροβολαρχία του Κατούνα, η οποία θέλησε με αυτό τον ατυχή τρόπο να διευκολύνει την διείσδυση της διμοιρίας. Το προγεφύρωμα που δημιούργησε η διμοιρία, αντί να δεχθεί ενισχύσεις και να συνεχίσει την πορεία του, υφίσταται αντεπίθεση των ταγματασφαλιτών, υποχωρεί, και το μεγαλύτερο τμήμα του πέφτει στο ναρκοπέδιο του κτήματος Σμυρνή. Εκεί έπεσαν 17 αντάρτες, όσους έβρισκαν ακόμα ζωντανούς οι ταγματασφαλίτες τους αποτελείωναν με μαχαίρια. Στους νεκρούς συμπεριλαμβάνεται ο λοχίας διμοιρίτης Κώστας Διον. Τζαβάρας.
Στην δυσμενή καμπή της μάχης ο ικανότατος Βαλσαμάκης αντεπετέθηκε με 5-6 άνδρες , ανέκοψε την προώθηση των αντιπάλων και διατήρησε στην κατοχή των ελασιτών ένα οπλοπολυβόλο.
Το επιτελείο του ΕΛΑΣ άλλαξε το σχέδιο της επίθεσης. Ο Μελιγαλάς θα κυριευθεί με τοπική επίθεση και κατάληψη του οχυρού του Άη- Λιά. Επικεφαλής της επιχείρησης τίθεται ο Μπασακίδης βοηθοί, ο Διακουμογιανόπουλος και ο Νικολακόπουλος η Τσαρδακλής. Συνολική δύναμη 30-50 άνδρες όλοι εθελοντές.
Η μάχη συνεχίσθηκε. Τμήμα του 2/9 κατόρθωσε να φτάσει στα Ρεκέικα από την πλευρά του δρόμου Μελιγαλά-Νεοχωρίου και προσπάθησε να εκπορθήσει το πολυβολείο μπροστά από το σπίτι του Θεοφιλόπουλου. Άλλα τμήματα του 9ου Συντάγματος Πεζικού πίεζαν τον Άη-Λιά. Στο σημείο εκείνο μπήκε στην μάχη το 1/8 υπό τον Κανελλόπουλο και ανάγκασε το ταγματασφαλίτικο φυλάκιο του σιδηροδρομικού σταθμού να υποχωρήσει μέσα στην μαντρωμένη αγορά της πόλης, το Μπεζεστένι, όπου κρατούνταν όμηροι οι φίλοι των ελασιτών. Στη μάχη σκοτώθηκε ο επικεφαλής ανθυπολοχαγός του φυλακίου. Τα τμήματα του 1/8 πέρασαν την γραμμή άμυνας των αντιπάλων και μπήκαν μαχόμενα την συνοικία Κάτω Ρούγα. Έφτασε μεσημέρι. Οι πολιορκημένοι αναγκάζονται να κατεβάσουν το πολυβόλο από το ρολόι του Άη-Λιά, γιατί είχαν δύο νεκρούς και δύο τραυματίες από τα πυρά του ενός πολυβόλου και της τσάγκρας των επιτιθεμένων. Νεκροί και ο λοχίας πολυβολητής Βασίλης Τσουκαλάς και ο Ταγματάρχης Γρουζουζάκος. Στην βόρεια γραμμή άμυνας του Άη-Λιά έχουν και άλλο νεκρό, τον υπαξιωματικό Βασίλη Καστανά από το Νεωχώρι Ιθώμης. Με άλλα λόγια παρά την αρχική τους επιτυχία υφίστανται ρήγματα σε διάφορα σημεία της άμυνάς τους, χάνουν ορισμένα σημεία προφυλακής και το βαρύ τους όπλο περιορίζεται.
Το απόγευμα η μάχη περνάει σε φάση ύφεσης και ως το βράδυ επικρατεί στασιμότητα. Στις θέσεις των αντιπάλων. Την νύχτα ο διοικητής των ταγματαφαλιτών, ταγματάρχης Διονύσιος Παπαδόπουλος στέλνει εξαμελή επιτροπή στον ταγματάρχη Παναγιώτη Στούπα στους Γαργαλιάνους, με επιστολή στην οποία τον καλούσε να ενισχύσει τους πολιορκημένους. Η επιτροπή έφυγε, αλλά δεν πήγε στον Στούπα, επειδή ο αρχηγός της ο, ο θαρραλέος αλλά παμπόνηρος ζωοκλέφτης Φώτης Ζαμπάρας προβλέποντας την «αφεύγατη» καταστροφή εντός του Μελιγαλά, θεώρησε να φύγει μαζί με 5 άλλους , εκ των οποίων ο ένας, Κ. Κουβελάκης είναι σήμερα παπάς στο χωριό του, Μαυρομάτιον Ιθώμης. Οι απεσταλμένοι του Παπαδόπουλου ακολούθησαν πορεία σε αγροτικές τοποθεσίες και κατέληξαν για ύπνο κάπου μεταξύ Μίλα-Κεφαλληνού. Το επόμενο πρωί διέδωσαν στην περιοχή Κεφαλληνού-Λούμι (Ρεματιάς) ότι φτάνει ο Στούπας με ενισχύσεις και οι ίδιοι αποτελούν την προφυλακή του. Η πληροφορία έφτασε στην διοίκηση του ΕΛΑΣ η οποία διέταξε το ανεξάρτητο απόσπασμα άνω Μεσσήνης να επιτηρεί την περιοχή Ζερμπίσια- ΛάκκαΚούκια-Καραχασάνι για να ανακόψει την κάθοδο ενισχύσεων. Μέσα στον Μελιγαλά την αντεπίθεση των ταγματασφαλιτών την απώθησε το τμήμα του Μπασακίδη που είχε κυριέψει τον οχυρωμένο λόφο του Άη-Λιά. Λίγο πριν είχαν εμφανισθεί ελλείψεις των ανταρτών σε πυρομαχικά. Για να αντιμετωπισθούν διετάχθησαν να δόσει ο κάθε αντάρτης του 2/9 για ενίσχυση των οπλοπολυβόλων και στάλθηκε σύνδεσμος στην Αρκαδία με έκκληση προς το 11 Σύνταγμα να στείλει ένα τάγμα….Στις 11:30 της 15ης Σεπτεμβρίου η πρώτη διμοιρία του 11ου ελασίτικου συντάγματος είχε φθάσει στον σιδηροδρομικό σταθμό της Σκάλας. Εν τω μεταξύ το 2/9 είχε 19 νεκρούς και άλλους τόσους τραυματίες, μεταξύ των τελευταίων και ο Αναστασόπουλος. Απέναντι στο κεντρικό οχυρό του Άη-Λιά που το υπερασπιζόταν ο καλύτερος πολεμιστής των αμυνομένων, ο επιλοχίας Παναγιώτης Μπένος, (μετά την μάχη οι τρεις ορφανές αδελφές του Π. Μπένου, ηλικίας 10, 12, και 16 ετών βιάσθηκαν και δολοφονήθηκαν με άθλιο τρόπο μπροστά στα μάτια της μάνας τους, από τους αντάρτες στο σπίτι τους στον Άη-Λιά. Το τέταρτο παιδί ο 7 χρονος Σταύρος Μπένος γλύτωσε κρυβόμενο στα φαρδιά φορέματα της μάνας του, διετέλεσε αργότερα και Δήμαρχος Μελιγαλά. Μετά τα γεγονότα, η μάνα με σαλεμένα τα λογικά έβγαινε τις νύχτες στον Μελιγαλά φωνάζοντας τα ονόματα των τριών κοριτσιών, Λενιώ, Μαριώ, Παγιό μου), το 3/9 έχει λιγότερους νεκρούς αλλά και 16 τραυματίες. Οι νεκροί του 1/8 είναι τρεις και οι τραυματίες 11. Δεν αναφέρθηκαν απώλειες του 1/9 τάγματος. Η μεταφορά των τραυματιών μπροστά στους αμάχους που παρακολουθούν την μάχη μεγαλώνει την οργή τους όπως και η είδηση που ήλθε το μεσημέρι της δεύτερης μέρας ότι στην θέση Ρικτά Ανθούσας βρέθηκε το πτώμα του εικοσαετούς αντάρτη του ΕΛΑΣ Χαράλαμπου Παπαβασιλείου από το Μαυρομάτι, ο οποίος είχε δεχτεί 56 μαχαιριές από λογχίσματα από τα μέλη του αποσπάσματος Ζαμπάρα.
[1] Παντελή Μούτουλα, «Πελοπόννησος 1940-1945, Η περιπέτεια της επιβίωσης του διχασμού και της απελευθέρωσης», Βιβλιόραμα Αθήναι 2004.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου